Dziś zajmiemy się bardzo ważnym tematem, a mianowicie kastracją i sterylizacją kotów.
Zaczniemy od mitów związanych z tym tematem.
Kastracja i sterylizacja to bardzo popularny temat na wszystkich kocich grupach. Wydawałoby się, że świadomość społeczeństwa w tym temacie jest już dość duża. Niestety – schroniska są nadal przepełnione kociętami, a dodatkowo często stykamy się z przechwałkami, że czyjaś nierasowa kotka właśnie urodziła małe kociaki.
Stąd rzetelne informacje o kastracji i sterylizacji są bardzo ważne.
Czym jest kastracja i sterylizacja?
Kastracja to pozbawienie możliwości dalszego rozmnażania. W przypadku kocurów zabieg polega na zniszczeniu jąder, a w przypadku kotek – na usunięciu jajników.
Kastracja a sterylizacja
Potocznie oba określenia używa się zamiennie. Sterylizacja jednak polega na podwiązaniu jajowodów u samic, a u samców nasieniowodów.
Sterylizacja nie eliminuje ryzyka związanego z ropomaciczem i nie ogranicza produkcji hormonów płciowych. Zachowane zostają naturalne popędy i cykl płciowy (rujki, chęć do krycia itd.).
Kastracja – trwałe usunięcie jąder lub jajników, nie występuje cykl płciowy
Sterylizacja – podwiązanie nasieniowodów lub jajowodów, zachodzi normalny cykl płciowy, poziom hormonów pozostaje bez zmian
Cykl płciowy kotek
Zacznijmy od tego, że cykl płciowy u kotek zależny jest od pory roku. Nie na darmo mówi się, że koty marcują. Dlaczego? Otóż światło wpływa pośrednio na układ rozrodczy, który w kotek przypada na wiosnę lato i początkowe miesiące jesieni.
W przypadku jednak kotek domowych cykl rozrodczy może wyglądać nieco inaczej – mieszkania bowiem oświetlamy, więc wydłużamy „dzień”.
Ważną rzeczą u kotów jest owulacja prowokowana. Oznacza to, że owulację powoduje dopiero krycie. Wtedy dochodzi do zapłodnienia.
Ruja u kotek trwa około 7 dni. Kotka zachowuje się wtedy specyficznie – ociera się, tarza, chodzi na przykurczonych łapkach. Zwykle też znacznie mniej je. Niekiedy tez znaczy teren. To bardzo męczący okres, spada też odporność kotki.
Jak przygotować kota do kastracji
Przed zabiegiem:
- kot powinien być przebadany klinicznie
- wykonuje się badanie krwi, by ocenić możliwość znieczulenia
- jeśli istnieje wskazanie – wykonuje się badania dodatkowe
- u kotek kastrację powinno wykonać, gdy nie ma rui
- kotki z tzw. rują permanentną w ramach przygotowania do zabiegu poddaje się kuracji hormonalnej
W dniu zabiegu:
- dorosłe koty powinny być 8-12 godz przegłodzone
- młode kocięta powinny być przegłodzone 3-6 godzin
W klinice przygotowanie do zabiegu wygląda tak:
Kocur
Kotka
Zabieg trwa około godziny.
Po zabiegu należy:
- zapewnić odpowiednią temperaturę otoczenia z uwagi na hipotermię po zabiegu
- legowisko ułożyć na podłodze
- udostępnić kuwetę w bliskiej odległości
- dopiero po pełnym wybudzeniu ze znieczulenia podajemy wodę
- jeśli nie ma problemów z przełykaniem wody – można spróbować podać karmę
Ryzyko związane z kastracją
Krwawienia w trakcie zabiegu
Możliwe są krwawienia w trakcie zabiegu, gdy kastracja przeprowadzana jest w trakcie rui. Spowodowane jest to większym przepływem krwi w układzie rozrodczym.
Krwawienie po zabiegu
Niekiedy może występować u kotek krwawienie z dróg rodnych. U kocurów również mogą występować krwawienia z ran.
- Krwawienia w trakcie zabiegu – możliwe do zminimalizowania dzięki prawidłowej kwalifikacji do zabiegu
- Krwawienia po zabiegu – mogą się zdarzyć w parę godzin po zabiegu, dłuższy czas wymaga konsultacji z lekarzem
Możliwe powikłania
Możliwe powikłania po zabiegu:
- Ból – możliwy do wyeliminowania po podaniu środków przeciwbólowych
- Obrzęk i zasinienie okolic rany – możliwa reakcja alergiczna wymagająca dodatkowych leków
- Zakażenie rany pooperacyjnej – często jako wynik niedostatecznej toalety rany, wymaga podania antybiotyku
Ból po zabiegu
Po zabiegu kot otrzymuje leki przeciwbólowe. Jeśli zwierzę odczuwa ból może okazywać to m.in. przez sztywny chód, niechęć do siedzenia, niechęć do leżenia. We wszystkich niepokojących sprawach należy konsultować się z lekarzem.
Obrzęk, zasinienie okolicy rany
W niektórych przypadkach może dojść do wystąpienia obrzęku rany. W takim przypadku należy zgłosić się do lekarza.
Zakażenie rany pooperacyjnej
Niekiedy może dojść do zakażenia rany. Może to być skutkiem wylizywania rany czy nieprawidłowej higieny Wymaga to zwykle podania antybiotyków.
Zalety kastracji
- Ograniczenie rozprzestrzeniania się chorób
- Regulacja zaburzeń hormonalnych w niektórych schorzeniach
- Wydłużenie życia
- Zahamowanie cyklu i objawów rui
- Eliminacja schorzeń narządów rodnych – m.in. cyst, torbieli i nowotworów jajnika, ropomacicza
- Mniejsze ryzyko nowotworów listwy mlecznej
- Eliminacja ryzyka związanego z ciążą i porodem
- Wskazania behawioralne
- Ograniczenie popędu płciowego
- Zmiana zapachu moczu
- Zmniejszenie liczebności kotów bezdomnych
Wady kastracji
- Predyspozycje do otyłości
- Predyspozycje do schorzeń dróg moczowych
Zalety wczesnej kastracji
- Mniejsze ryzyko zabiegu i komplikacji – narządy rozrodcze u kotów niedojrzałych płciowo są słabiej rozwinięte i ukrwione, szybki metabolizm młodych zwierząt skraca czas wybudzania się z zabiegu, rany goją się szybciej
- Krótszy i łatwiejszy okres rekonwalescencji – kocięta znacznie szybciej dochodzą do siebie, rany goją się krócej, kotki łatwiej przyzwyczajają się do ubranka pooperacyjnego
- Znaczna redukcja szansy na wystąpienie nowotworów listwy mlecznej – w przypadku wczesnej kastracji szanse wystąpienia guzów to 9%, w przypadku zabiegu po 6 miesiącu życia ryzyko wynosi 14%
- Zapobieganie wczesnym schorzeniom narządów rodnych – nawet u kilkunastotygodniowych kotek mogą już pojawić się cysty jajnikowe
- Pewne zapobieganie niechcianej ciąży – niektóre kotki mogą dojrzewać wcześniej i już w 5 miesiącu zajść w ciążę, wczesna kastracja wyklucza taką możliwość, a wcześnie kastrowane kocurki nie są w stanie zapłodnić kotek
- Mniej nasilone konsekwencje kastracji – kocięta po kastracji mają mniejsze tendencje do odkładnia tkanki tłuszczowej, co ogranicza ryzyko tycia, są też bardziej aktywne niż koty kastrowane jako dojrzałe płciowo.
- Eliminacja znaczenia moczem – koty po zabiegu wczesnej kastracji nie wykształcają nawyków typowych dla kotów w okresie rozrodczym – m.in. znaczenia moczem, nawoływania. Natomiast kastracja kotów po osiągnięciu dojrzałości płciowej może nie wyeliminować tych problemów
